Şimdi Eczanelerde

Blog » Bilgi
C vitamini ve kolajen sentezi

C Vitamini ve Kolajen Sentezi

Kolajen takviyesi kullanımında kolajenin emilimi ve sentezi için c vitamininin rolü en çok merak edilen soruların başında geliyor. 

 

Konu kolajen metabolizması biyokimya alanına girdiği için makale içerisinde teknik bilgiler de bulunuyor. Ama endişeye gerek yok; bu bölümleri olabildiğince yalın bir biçimde aktaracağız.

 

Hazırsanız başlıyoruz!

 

 

C Vitamini Nedir, Faydaları Nelerdir?

C vitamini, diğer adıyla askorbik asit vücudumuzda bağışıklık sistemini güçlendirme, kolajen sentezi dahil birçok görevi olan hayati bir vitamindir. Vücudumuzun neredeyse tüm dokularında bulunan vitamin c, özellikle kolajen sentezi ve demir emilimi gibi birçok enzimatik reaksiyonda yer alan önemli bir kofaktördür.[1][2]

İşte C vitamini hakkında 4 temel bilgi:

  • C vitamini molekülü ilk kez Macar Doktor Albert Szent Györgyi tarafından keşfedilmiştir ve bu keşfi ona 1937 yılında Nobel Tıp Ödülünü kazandırmıştır.[3]
  • Çoğu bitkiler ve hayvanların aksine biz insanlar maalesef kendi c vitaminimizi üretemeyiz çünkü c vitamini üretimini sağlayan enzim (L-gulonolactone oxidase) vücudumuzda bulunmaz. Bu nedenle c vitaminini beslenmeyle almamız gerekir.[4]
  • Vitamin c eksikliği kolajen eksikliği ile doğru orantılıdır. Kronik c vitamini eksikliği hastalığı Skorbüt, c vitamininin kolajen sentezindeki rolü nedeniyle oluşur.[5] Suda çözünen ve serbest radikallere karşı önemli antioksidan vitaminlerden biri olan C vitamini uzun dönemli eksikliğinde vücutta düzgün kolajen sentezi yapılamadığından Skorbüt (İskorbüt) hastalığı meydana gelir.[6] 
  • “C Vitamini, cildin, kıkırdağın, kemiklerin, kan damarlarının ve diş etlerinin normal fonksiyonu için gerekli olan normal kolajen oluşumuna katkıda bulunur.”[7]

 

C Vitamini Eksikliği ve Kolajen Eksikliği İlişkisi 

C vitamini, vücudumuzda kolajen sentezi için hayati bir işleve sahiptir. Öyle ki, uzun süreli c vitamini eksikliğinde vücutta kolajen sentezi ciddi sekteye uğradığından korsan hastalığı adıyla ün salmış Skorbüt’e sebep olabilir.[8]

 

Yüz yıllar boyunca iki milyona yakın denizci o dönemler sebebi bilinmeyen Skorbüt yüzünden hayatını kaybetti. Uzun okyanus yolculuklarında taze sebze ve meyve taşınamadığı ve c vitaminin varlığının & öneminin bilinmediği için mürettebatın önemli bir kısmının hastalanıp ölmesi kanıksanmış bir durumdu. [9]  

 

 

C Vitamini Eksikliği Kolajen Sentezini Neden Olumsuz Etkiler?

 

Vücudumuzda kolajenin düzgün sentezlenebilmesi için c vitamini gereklidir. Bugün büyük ölçüde bir sorun olmaktan çıkmış olan kronik Vitamin C eksikliğinde vücudumuzda düzgün şekilde kolajen sentezlenemez. Bu sebeple vücuttaki kolajen doku zayıflar, yıkıma uğramaya başlar.[10]  

 

Kronik c vitamini eksikliği hastalığı olarak tanımlanan Skorbüt durumunda kolajen yönünden zengin dokular olan ciltte ve diş etlerinde kanamalar, bağ dokular, eklem ve kemiklerde zayıflama, yaraların geç iyileşmesi vb. birçok sorun görülmeye başlar.[11][12]

 

Neyse ki günümüzde kronik c vitamini eksikliğinin sonuçlarını, kolajen sentezine etkisini ve nasıl basit şekilde önüne geçilebileceğini biliyoruz. Beslenmenin çeşitlendiği ve sebze ve meyvelere kolayca ulaşılabildiği, hatta çoğu paketlenmiş gıdaya bile c vitamini eklendiği için günümüzde Skorbüt bu nedenle oldukça nadir görülür.[13][14]

 

Kolajeninin emilimi, sentezi ve günlük c vitamini ihtiyacı ilişkisini öğrenmek için okumaya devam edin. 

 

Mekanizmayı daha iyi anlamak için öncelikle kolajen proteini hakkında kısa bilgi vereceğiz.

 

Kolajen Nedir, Ne İşe Yarar?

Kolajen, vücudumuzda en çok bulunan protein çeşididir. İşte kolajen hakkında temel bazı bilgiler:

  •       Bugüne kadar 28 tip kolajen keşfedilmiştir. Vücudumuzdaki protein moleküllerinin yaklaşık üçte biri kolajenden meydana gelir.[15]
  •       Kolajen, her protein gibi amino asitlerden oluşur. Bu amino asitler vücutta yapı taşları olarak işlev görür.[16]
  •       Kolajen cildimizde, bağ dokularında, kemiklerde, eklemlerde ve tendonlarda dahil birçok doku ve organda bolca bulunur. Bu bölgelerin sağlıklı, sağlam ve esnek kalmasında önemli rol oynar.[17] 
  •       Vücudumuz, kolajeni besinlerden aldığı amino asitlerden üretme yeteneğine sahip olsa da yıllar geçtikçe vücudumuzun yeni kolajen üretim miktarı azalmaya başlar.[18]
  •       Protein ve kolajen yönünden zengin besinler, hayvansal kaynaklardan üretilen kolajen takviyeleri tüketerek vücudumuza destek olabiliriz. 

 

Kolajenin Emilimi İçin C Vitamini Gerekli Midir?

Kısa cevap: Hayır. Doğru bilinen yaygın bir yanlış anlaşılmayı düzeltmek gerekirse beslenme yoluyla aldığımız kolajen peptidleri, vücudumuzda emilimleri için c vitaminine ihtiyaç duymazlar.[19][20] Vitamin C, Demir mineralinin emilimi için gereklidir ama kolajenin emiliminde rol almaz.[21][22]

Özetle C vitamini vücudumuzda yeni kolajen üretiminde ihtiyaç duyulan bir vitamindir; kolajenin emiliminde değil üretiminde/sentezlenmesinde görev alır. Yazının devamında bu mekanizmayı detaylı anlatacağız.

 

Günlük C Vitamini İhtiyacı Ne Kadar?

Günlük c vitamini ihtiyacı dışarıdan ek bir takviyeye gerek olmadan besinlerden kolaylıkla temin edilebilir. Örneğin bir büyük boy greyfurt günlük c vitamini ihtiyacını karşılayabilir. Ayrıca birçok paketli gıdada ve içeceklerde içindekiler kısmına bakarsanız Askorbik asit (c vitamini) içerdiğini de görebilirsiniz. Bu ürünleri tükettiğinizde de c vitamini almış olursunuz.[23]

 

Sağlıklı bireyler için alınması önerilen günlük c vitamini değerleri aşağıdaki gibidir

  •     Sağlıklı yetişkin kişilerde günlük c vitamini ihtiyacı 80 mg olarak belirlenmiştir.[24]
  •     Vitamin C üst sınırı 4-10 yaş arasındakiler için günlük 500 mg, 11 yaş ve üzeri kişiler için ise günlük 1.000 mg’dir.[25]
  •     Cinsiyete, yaşa, hastalık, hamilelik, emzirme, alkol ve sigara bağımlılığı vb. durumlara göre bu miktarlar değişebilir. Bu durumlarda doktorunuza danışınız.[26]

 

C vitamini vücudumuzda uzun süreli depolanamaz ve günde 1.000 mg üzerinde alındığında tamamı sindirilmeden ihtiyaç fazlası idrar yoluyla vücuttan atılır.[27] Bazı kişilerde yüksek dozda vitamin c tüketimi yan etki olarak ishal, mide krampları ve sindirim sorunlarına sebep olabilir.[28]

 

Kolajen Sentezinde C Vitamininin Rolü Nedir?

C vitamini (Askorbik asit), vücudumuzda kolajen biyosentezi için olmazsa olmaz bir kofaktördür. Çünkü kolajen yapımında Lizin ve Prolin amino asitlerinin Hidroksillenmesi yani Hidroksiprolin ve Hidroksilizin amino asitlerine çevrilmeleri gerekir. Bu modifikasyon işleminde görevli Hidroksilaz enzimleri, C vitaminine ihtiyaç duyar.

Vitamin C eksikliğinde hidroksillenmede yaşanan sorundan dolayı sentezlenen kolajenin üçlü sarmal yapısında ve çapraz bağlarında bozulmalar oluşur; bu da vücudumuzdaki kolajen bağ dokuların zayıflamasına neden olur.[29]

İleri seviyede c vitamini eksikliğinde meydana gelen Skorbüt durumunda vücutta sentezlenen kolajen kusurlu, nispeten kararsız ve parçalanmaya meyillidir.[30]  

Daha detaylı bilgi için yazının son bölümünü okuyabilirsiniz.

 

Vitamin C + Çinko


Kolajen ve C Vitaminini Birlikte Alabilir Misiniz?

Kolajen gibi gıda takviyelerinin içerisinde de genelde günlük ihtiyacı karşılayacak miktarda c vitamini bulunmaktadır. Eğer kullandığınız kolajen takviyesi içerisinde c vitamini bulunmuyorsa önünüzde iki seçenek bulunuyor:

  •   Besinlerden alacağınız C vitamini ile günlük ihtiyacınızı rahatlıkla karşılayabilirsiniz.
  •   C vitamini takviyesi kullanabilirsiniz. Bu durumda c vitaminine ek olarak çinko ve İnulin içeriğiyle öne çıkan Supra Vitamin C + Çinko ürünümüzü inceleyebilirsiniz.

Sonuç olarak Kolajen C vitamini ile mi alınmalı sorusuna gelirsekevet, C Vitamini ve Kolajen birlikte tüketilebilir. Eğer kullandığınız kolajen takviyesi yeterli miktarda c vitamini içeriyorsa ekstradan c vitamini almanız gerekmez. Bunu besinlerden de rahatlıkla karşılayabilirsiniz. 

 

C Vitamini ve Kolajen Takviyesinin Emilimi

 

Bir C Vitamini ve bir kolajen takviyesi seçerken dikkat etmeniz gereken bazı noktalar vardır. 

Kolajen peptidleri kremler, maskeler vb. içerisinde uygulandığında deri yoluyla absorbe edilemez. Bu nedenle kolajen takviyesinin ağız yoluyla alınması gerekir.[31]

Aynı şekilde c vitaminin de kremler ve serumlar vasıtasıyla vücut tarafından emilip kolajen sentezine katılması bilimsel olarak desteklenmeyen bir yöntemdir. Kolajen sentezine katkı sağlamak ve c vitaminin diğer faydalarını görebilmek için c vitamininin de oral yolla alınması gerekir.[32]

 

Kolajen Biyosentezinde C Vitaminin Rolü

Bu ilişkiyi daha detaylı anlamak için protein kavramını kısaca özetleyelim. 

Kolajen, bir tür proteindir ve amino asitlerden oluşur. Kolajeni, diğer proteinlerden ayıran ise bazı amino asitlerin oranlarının yanı sıra; sadece kolajen proteinine özgü amino asitlerin varlığıdır.[33]

Örneğin süt, whey, soya vb. birçok protein kaynağı prolin ve lizin amino asitlerini içerirken; bu iki amino asitin modifiye hali Hidroksiprolin ve Hidroksilizin formdaki amino asitler sadece kolajende bulunur. Kolajenin sağlıklı yapısı için bu iki amino asit olmazsa olmazdır. İşte bu iki amino asitin üretimlerinde c vitaminine ihtiyaç duyulur.[34]

Vücudumuzda kolajen sentezlenebilmesi için prolin ve lizin amino asitlerinin modifiye edilerek Hidroksiprolin ve Hidroksilizin formuna dönüşmesi gereklidir.[35] İşte c vitamini burada devreye giriyor. Hidroksillenme denilen bu modifikasyon işlemini yapan enzimler c vitaminine ihtiyaç duyuyor. C vitamini eksikliğinde hidroksillenme işlemi bozulur ve kolajen sentezi azalır.[36][37]

C vitamininin kolajen sentezindeki temel görevleri:

  •       C vitamini Prolin amino asitinin Hidroksiprolin amino asitine çevrilmesine yardımcı olur. Hidroksiprolin, kolajen proteinin üçlü sarmal yapısını stabilize etmekten sorumludur.[38]
  •       C vitamini Lizin amino asitinin Hidroksilizin amino asitine modifiye edilmesine de yardımcı olur. Hidroksilizin kolajen lifleri arasında kovalent çapraz bağ oluşumundan sorumludur.[39]  Üçlü sarmal yapıdaki kolajenin tek başlarına gerilme özellikleri yoktur. Bu işlemle kolajene özgü bu çapraz bağlar kolajen bağ dokusunun gerilme / esneme direncini sağlar.[40]
  •       Yukarıdaki modifikasyonlara Prolil hidroksilaz ve lizil hidroksilaz enzimleri aracılık eder. Bu hidroksilaz enzimleri kofaktör olarak c vitaminine ihtiyaç duyar.[41]
  •       Kolajen sentezi esnasında vücudumuz, Askorbik asit (vitamin c) oksijen ve demir elementine ihtiyaç duyar. Vücudumuzda kolajen sentezi sırasında demire bağlanmış olan enzimler oksidasyona uğrar. Anti-oksidan özelliği olan c vitamini ise enzimleri normal durumuna geri getirir, tekrar reaksiyona girmelerini sağlayarak daha fazla kolajen üretilmesini mümkün hale getirir. Vitamin c olmazsa, enzimler sadece bir kez reaksiyona girebilecek ve bu da kolajen üretimini engelleyecektir.[42]

 

C Vitamini ve Besinler

C vitamini açısından zengin birçok gıda vardır. İşte C vitamini yönünden zengin bazı besinler:[43]

  • Greyfurt 
  • Limon 
  • Portakal
  • Kırmızı ve yeşil biber
  • Havuç 
  • Tatlı patatesler 
  • Ispanak
  • Kivi
  • Çilek
  • Brokoli
  • Mango
  • Ananas
  • Domates

Önemli Not: C vitamini yüksek ısıda pişirme sırasında büyük ölçüde kaybolur. Pişmiş yemekler ve sebzelerden c vitamini ihtiyacını yeterince karşılayabilmek bu nedenle mümkün olmayabilir. Bu besinleri çiğ tüketmek c vitamini alımınızı maksimize edebilir.[44]

 

Referanslar


[1] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK499877/

[2] https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30666502/

[3] https://profiles.nlm.nih.gov/spotlight/wg

[4] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK499877/

[5] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK493187/

[6] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK493187/

[7] https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2017/01/20170126M1-5-1.pdf

[8] https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30479485/

[9] https://www.nationalgeographic.com/science/article/scurvy-disease-discovery-jonathan-lamb

[10] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK499877/

[11] https://dash.harvard.edu/bitstream/handle/1/8852139/Mayberry.html

[12] https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25366945/

[13] https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25366945/

[14] https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21555388/

[15] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK507709/

[16] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3003457/

[17] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6835901/

[18] https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/12437452/

[19] https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/7086193/

[20] https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29763052/

[21] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4931859/

[22] https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30681787/

[23] https://www.healthline.com/nutrition/how-much-vitamin-c-should-i-take-daily#supplements

[24] https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2017/01/20170126M1-5.htm

[25] https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2013/08/20130816-16.htm

[26] https://www.healthline.com/nutrition/how-much-vitamin-c-should-i-take-daily#benefits

[27] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3884093/

[28] https://www.medicalnewstoday.com/articles/219352#how-much-is-too-much

[29] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3156342/

[30] https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/B9781845692711500017

[31] https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29467346/

[32] https://dash.harvard.edu/bitstream/handle/1/8852139/Mayberry.html

[33] https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21421911/ 

[34] https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/6428877/

[35] https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/11557756/

[36] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6204628/

[37] https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/9781119053354.ch10

[38] https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18505499/

[39] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC224943/?page=1

[40] https://acikders.ankara.edu.tr/pluginfile.php/167580/mod_resource/content/1/Kollajen%20ve%20elastin%20sentezi.pdf

[41] https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/6033801/

[42] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3156342/

[43] https://www.healthline.com/nutrition/how-much-vitamin-c-should-i-take-daily#food-sources

[44] https://ods.od.nih.gov/factsheets/VitaminC-HealthProfessional/

  • Supra Protein

    Supra Protein içerik ekibi çalışmalarını klinik araştırmalardan yararlanarak oluşturur. Sitemizde yayınlanan içerikler bilgilendirme amaçlıdır; sağlık tavsiyesi yerine geçmez. Tedavi ve teşhis için hekiminize danışmanız tavsiye edilir.


Kaydol Kazan!

İndirimler, tavsiyeler ve yeniliklerden haberdar olmak için e-bültenimize kayıt olun..

Ticari elektronik ileti izni kapsamında tarafıma tanıtım ve kampanyalara ilişkin e-posta gönderilmesine izin veriyorum.

"Dengeli ve çeşitli beslenme sağlıklı yaşam için önemlidir. "Takviye edici gıdalar normal beslenmenin yerine geçemez. Hamilelik ve emzirme dönemi ile hastalık ya da ilaç kullanılması durumunda doktorunuza danışınız. Sitemizde yayınlanan içerikler bilgilendirme amaçlıdır. Tedavi ve teşhis için hekiminize danışmanız tavsiye edilir.

Supra Protein Resmi Satış Sitesi - Supra Protein © 2023

Size yardımcı olmamızı ister misiniz?